Demir vücutta; oksijen taşınması ve depolanması, elektron taşınması, oksidatif metabolizma, hücre büyümesi ve çoğalmasında, temel faaliyetlerin gerçekleşmesinde kullanılan, yaşam için vazgeçilmez bir elementtir. Demir, önemli bir mikro besindir, eksikliği ve fazlalığı ile önemli klinik patolojilere yol açabilir. Az ama önemli miktarda demir de enzimler ve proteinler tarafından kullanılır.
Hemoglobin yapımında gerekli olan demirin eksikliğine bağlı, hemoglobin değerlerinin fizyolojik sınırların altında olması durumuna demir eksikliği anemisi denir. Hemoglobin değeri normal fizyolojik sınırlar içinde fakat vücut demirinin yetersiz olduğu durumlarda da demir eksikliğinden söz edilir.
Demir eksikliği anemisi,enfeksiyon hastalıklarına yatkınlık oluşturması,mental, motor ve davranışsal yetersizliklere neden olması, fiziksel büyüme geriliğine yol açması nedeniyle önemlidir.
Yetersizlik belirtileri; yorgunluk ve halsizlik, solunum güçlüğü, baş dönmesi, bulanık görme, baş ağrısı, uykusuzluk, titreme, iştahsızlık, deride ve göz kapaklarının iç kısmının çevresinde solukluk, elde avuç içi çizgilerinde solukluk görülmesi şeklindedir.
Demirin besinlerden alınması kadar emilip vücutta kullanılabilir hale gelmesi de önemlidir.
Emilimi en yüksek olan hem demir kaynağı, koyun ve sığır etidir. Tavuk ve balıkta bu oran daha düşüktür. İyi pişirilmiş baklagillerdeki demir içeriği ve emilim oranı tahıllardan fazladır. Bitkisel besinler, süt ve yumurtanın bileşiminde hem olmayan demir bulunur ve ancak %4-15’i emilir.
Diyetin hayvansal yiyeceklerden, dolayısıyla hayvansal proteinden zengin olması, C vitamininden zengin olması, mide asidinin yeterli olması, yiyeceklerdeki demirin +2 değerli olması, demir ihtiyacının artmış olması demir emilimini kolaylaştırırken; tahıllardaki fitatlar,yumurtadaki fosfatlar, mide asidinin yetersiz olması, yeşil sebzelerde bulunan oksalatlar, diyette fazla miktarda kalsiyum, çinko gibi iki değerli minerallerin ve posanın bulunması demir emilimini güçleştirir.
Tedavide bir yandan demir eksikliği giderilirken, bir yandan da nedenlerin ortadan kaldırılmasına çalışılır. Tedavi süresince ve tedaviden sonra demirden zengin olan yiyeceklerin yanı sıra emilimi kolaylaştırmak için C vitamini içeren besinlerin alınmasına özen gösterilmelidir.
Sağlıklı günler dilerim.
