Muris muvazaası nedeniyle tapu iptal ve tescil davası, miras hukukunda en sık rastlanılan dava türlerinden birisidir. Muris muvazaası; miras bırakan müteveffanın, sıklıkla karşılaşıldığı üzere, mallarından birini yahut birkaçını çocuklarından birisinin üzerine tescil etmesidir. Bu tescil işlemi hukuka aykırıdır. Zira tescil işlemindeki asıl amaç; diğer mirasçıların söz konusu maldan pay almasını engellemek yahut bağış yapılan çocuğun daha fazla pay almasını sağlamaktır.
Miras bırakan ile mirasçı, asıl amaçları bağış olmasına rağmen bu işlemi satış gibi göstermektedirler. Böyle bir durumda hakkı zedelenen diğer mirasçılar, Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulu 01/04/1974 Tarihli İçtihadı Birleştirme kararı ”Bir kimse mirasçısını miras hakkından yoksun bırakmak amacıyla, gerçekte bağışladığı tapulu taşınmazına, tapu sicil muhafızlığında yaptığı resmi sözleşmede satış gibi göstermek suretiyle devir ve temlik etmişse, saklı pay (mahfuz hisse) sahibi olsun veya olmasın miras hakkı çiğnenen tüm mirasçılar, görünüşteki satış akdinin muvaazalı, gizli bağış sözleşmesinin ise kanunda öngörülen şekil koşulunu taşımadığını ileri sürerek dava açabilirler” uyarınca dava açabileceklerdir.
Bazen de miras bırakan ve mirasçı, görünürdeki satış işlemini garanti altına almak için söz konusu malı öncelikle güvendikleri bir üçüncü kişiye devredip, daha sonra asıl bağış yapılmak istenen mirasçının üzerine devrettikleri de görünmektedir. Kanun arkasına dolanma gayesiyle yapılan bu işlemin de bahsi geçen dava ile iptal edilmesi pek ala mümkündür. Nitekim Yargıtay, arada kaç tane satış olursa olsun malın son sahibi miras bırakan kişinin mirasçılarından birisi ise bu satışların muvazaalı, yani danışıklı işlem olduğunu kabul etmektedir. Bu satışların muvazaalı olmadığını ispatlamak ise malı devralan mirasçıya düşmektedir. İspat açısından mahkemelerin esas aldığı kriterler ise; ”- miras bırakanın gerçekten bu satış işlemini yapmak zorunda kalacak kadar paraya ihtiyacı olup olmadığı, -bu satış yapılırken bankadaki para trafiği, -bankadan miras bırakana para aktarımı yapıldı ise bu paranın daha sonra miras bırakan tarafından nereye transfer edildiği”gibi hususlar mahkemece araştırılmaktadır ve araştırma sonucunda varılan kanıya göre karar verilmektedir.
Sizlerle olan ilk haftamızda muris muvazaası nedeniyle tapu iptal ve tescil davasına değinmeye çalıştık. Söz konusu dava oldukça karmaşık bir dava olduğundan bir avukatla takip edilmesi daha sağlıklı olacaktır.