Doğumdan sonra ilk 2 yıl en uygun büyüme, sağlık ve davranış gelişimi için kritik pencere dönemidir.
Tamamlayıcı Beslenme Nedir?
WHO’nun tanımına göre anne sütü yanında kullanılan mamalar ve diğer katı ve sıvı besinler ek besin olarak adlandırılır.
Bir başka deyişle anne sütünü azaltmadan anne sütü ile beraber 4-6. Aydan sonra bebeğin gelişimi (bağırsak, beyin ve böbreklerinin gelişimi) doğrultusunda bebeğe verilmeye başlanan besinlere ek besin denir.
Tamamlayıcı Besinlere Ne Zaman Başlanmalı?
ESPGHAN önerilerine göre anne sütü için istenen süre 6 aydır, ek besinlere geçiş zamanı en erken 17. hafta, en geç 26. Haftada olmalıdır.
Tamamlayıcı besin çağı 6 – 24 ay dönemidir.
Geçiş dönemi için bebeğin gelişiminin hazır olması beklenmelidir. Bağırsaklarının (florasının), böbreklerinin (solüt yük artacak), beyin gelişiminin (davranışsal gelişim) olgunlaşmış olması gerekmektedir.
Beyin gelişimi baş kontrolü, destekli-desteksiz oturma, dil kontrolünün sağlayabilme, kaşık ve ağız koordinasyonunu sağlayabilme için önemlidir.
En erken 4 ay en geç 6,5 aylık iken ek besine geçilmiş olması gerekir.
Bebek 6-8 aylık iken kemirme, yalama ve ezme işlemlerini yapacaktır. Ve seçilecek besinler bu doğrultuda olmalıdır. Besinlerin kıvamı bu dönemde önemli bir hal alır. Püre, pütürlü gıdalar, elle yenilebilecek haşlanmış besinler, ezilmiş besinler tercih edilmelidir.
Bebek 8-12 aylık iken dilini yanlara doğru hareket ettirebilecektir. Katı besinlere geçilmeye başlanabilir. Peynir, ekmek içi, makarna, pirinç, meyveler, pişmiş sebzeler ve yumuşak etler tercih edilebilir.
Bebek 12-18 aylık iken çiğneme fonksiyonları tamamlanmaya başlar. Katı besinlere ve yeni tatlar denemeye devam edilmelidir.
18-24 aylık iken ısırma, çiğneme ve kesme işlemlerini yapabilir; yeni tatlar deneyebilir, sofraya koyulan besinlerden yemeye başlayabilir ve çiğ sebze, meyve tüketebilir.
Tamamlayıcı Besinlere Nasıl Başlanmalı?
Ek besinlere başlarken kontrol anne de olmalı ama bebeği yeni tatlar denemesi için özgüre bırakılmalı. Kaşıkla, teker teker besinleri tatması sağlanarak, sıvı besinleri bardakla (biberonla değil), anne sütünü azaltmadan başlanmalıdır. Bebek enerji ihtiyacı, tokluk durumuna göre emme işleminde kendisi sizi yönlendirecektir.
WHO’ya göre Tamamlayıcı Beslenme Kuralları
- Bebek doğumdan altıncı ayın sonuna kadar tek başına anne sütü ile beslenmeli, tamamlayıcı besinler altıncı ayın sonunda (180 gün) anne sütüne ilave olarak verilmeli
- İsteğe bağlı, sık emzirme 2 yaş ve ötesine kadar sürdürülmeli
- Sorumlu beslenme uygulaması, psikososyal bakım ilkelerini temel almalı
- Besinler doğru bir şekilde ve temizlik kurallarına uygun olarak hazırlanmalı
- Sık emzirme devam ederken, altıncı ayda küçük miktarlarda tamamlayıcı besinlere başlanmalı ve çocuk büyüdükçe besin miktarı artırılmalı
- Tamamlayıcı besinlerin kıvamı, süt çocuğunun gereksinimine ve motor gelişimine uygun olarak, bebek büyüdükçe dereceli olarak artırılmalı
- Tamamlayıcı beslenmede öğün sayısı, bebeğin yaşına ve anne sütünden yararlanma miktarına göre ayarlanmalı
- Tamamlayıcı beslenme döneminde süt çocuğunun besin ihtiyacını karşılamak, çok çeşitli besinleri içeren bir beslenme rejimi ile mümkün
- Süt çocuklarının sağlıklı gelişimi için vitamin ve mineral desteği almaları ya da zenginleştirilmiş besin tüketmeleri gerekmekte
- Hastalık esnasında emzirme sıklığını artırma yolu ile sıvı alımının artırılması ve bebeğin yumuşak, iştah açıcı, favori besinleri tüketmeye teşvik edilmesi
AYLARA GÖRE VERİLMESİ ÖNERİLEN EK BESİNLER:
0 – 6 Ay; Bebeğin büyüme ve gelişmesi izlenerek sadece anne sütü verilebilir.
- Ay; Anne sütü, devam maması veya inek sütü, taze elma püresi, pekmez ve yumurta sarısı ( ¼ oranında ), ekmek içi verilebilir.
- Ay; Anne sütü, yumurta sarısı ( tam ), pirinç, pirinç unu, sütlü mama, tarhana, meyve suyu ( taze)
Yoğurt, zeytinyağı, sebze püresi veya sebze çorbaları, pekmez ve devam mamaları verilebilir.
- Ay; anne sütü, kıymalı sebze yemekleri, kıymalı çorbalar, pekmez, yumurta sarısı, balık verilebilir.
- Ay; Anne sütü, aileyle beraber sofraya oturabilir ve kendi isteği doğrultusunda beslenmesi sağlanabilir.
