Öfkesine hakim olamayan Dukak Bey, yayını Yabgu’ya vurur, atın üzerinden düşürür. Dukak Bey, aşiret reisi olsa da atından düşürüp kavga ettiği devletin başı olan Hakan’dır.
Oğuz Yabgu Devletinde barınamayacağını anlayan Dukak Bey, aşiretini toplar ve yeni yurt aramak için yollara düşer. Haydanlı Aşireti de Dukak oğlu Selçuk Beyin torunu İbrahim Yınal komutasında yola çıktığına göre, demek ki: Haydanlı Aşireti Oğuz Yabgu Devleti sınırları dahilinde.
Haydanlı Aşiretinin daha evveli hakkında bilgim yok.
Dr. Muharrem Bayar hocamın dediğine göre, “Haydanlı Aşireti 1036 da İbrahim Yınal komutasında ilk kez Anadolu’da, Iğdır Ovasında göründü.”
Hanedan kavgası sonucu Haydanlı Aşiretinin tabi olduğu Selçuk Bey torunu İbrahim Yınal öldürülmese idi, Haydanlı Aşireti bu kadar çok dağılmış olur muydu, bilmiyorum.
Selçuk Beyin en büyük oğlu Mikail Bey erken ölünce, Arslan Yabgu’da Gazneli Sultan Mahmut tarafından Kalençer Kalesine hapsedilince hanedanın başına Mikail Beyin oğulları Çağrı ve Tuğrul Bey geçer. Çağrı Bey daha büyük olmasına rağmen Tuğrul Beyin 1040 da İran’da kurulan Büyük Selçuklu Devletinin başına geçmesini ister. Kendisi de ordu komutanı olarak kalır.
Selçuk Beyin hanedanından Büyük Selçuklu (1040 Merv) Devleti başta olmak üzere, Kirman Selçukluları, Suriye Selçukluları ve Selçuk Beyin torunlarından Kutalmış oğlu Süleyman Şah’ın kurduğu (1077 İznik merkezli) Anadolu Selçuklu Devleti var. Süleyman Şah, Arslan Yabgu’nun torunu.
Ne acı ki, bu devletler kendi içlerinde kavgalı ve savaş halindeler.
Tarihi olayları o günün ortam ve şartları dahilinde ele alırsak, Haydanlı Aşiretinin de bu kadar çok dağılmış olmasını anlamakta fikir sahibi olabiliriz. Bugün Halep, Ahlat, Alacakaya, Ergani, Eğil, Afyon, Dinar, Sandıklı, Çal ve Baklan’da yaşayan Haydanlılar var.
Ve bir de Haydanlıların yaşadığı köyler, mezraa ve mahalleler var. Baklan Kavaklar köyünde yaşayan (Ekseriyetinin soyadı Haydan) Haydanlılar. Çamaş kazası Budak köyü ve muhtarlık olarak Köyceğiz köyüne bağlı Yeni mahallede yaşayan soyadı Haydan olanlar var.
Elazığ Palu merkezli Haydanlı Aşireti: Alacakaya, Ergani ilçeleri ile Palu’da Buban, Nacaran köyü ile Hanönü Mezraasında yaşar. Çok az sayıda da olsa Kayaönü köyünde yaşayan Haydanlılar var.
İnanıyorum ki, gün gelir, bilinmeyen yönleri ile Haydanlıların tarihi yeniden yazılır. Haydanlı Aşireti de tarihte hak ettiği yeri alır.
Adnan Doğan – Köyceğiz
Kaynakça: Dr. Muharrem Bayar
Dip Not: Sandıklı Tarihi adlı kitapta, Şeyhlü nahiyesinde iki Haydan köyü var. Haydan (Eski Haydan) Atik ve Haydan (Yeni Haydan) Cedid.