Karaciğer, ağırlığı 1,5-2 kilograma kadar varan ve insan vücüdu için en hayati diyebileceğimiz en büyük organdır. Kan biyomoleküllerinin üretimi, düzenlenmesi, işlev görmesinden tutun da, zararlı maddeleri temizleme, kan şekerini ayarlama ve boşaltım gibi pek çok işlevi vardır.

Peki, nedir karaciğer yağlanması?

Tıp dilinde ‘’hepatosteatoz’’ ya da ‘’steatohepatit’’ olarak adlandırılan karaciğer yağlanması, karaciğer hücrelerinde aşırı yağ birikmesi anlamına gelir. Normalde karaciğerin yağ kapasitesi %10 civarıdır. Düzensiz ve aşırı beslenme, çeşitli metabolik rahatsızlıklar ya da daha farklı birtakım rahatsızlıklar sonucunda karaciğerin yağ rezervi % 10’u aşar ve karaciğer yağlanması dediğimiz sorun meydana gelir. Günümüzde yetişkin her dört kişiden birinde görülmeye başlamış bir hastalıktır. Karaciğer yağlanmasının birçok nedeni vardır. Altta yatan sebepler tespit edilmeli ve ona göre bir tedavi süreci başlatılmalıdır.

Karaciğer yağlanması genel olarak alkole bağlı ve alkole bağlı olmayan karaciğer yağlanması olarak iki grupta toplanır. Alkole bağlı olmayan nedenler; obezite, şeker hastalığı, uzun süreli açlık ve kilo kaybı, uzun süre damar yolu ile beslenme (parenteral beslenme), aşırı A vitamini kullanımı, Wilson hastalığı, ilaçlar ve zehirlerdir.

Daha kolay anlaşılabilmesi açısından yağlanmanın nedenlerini üç grup altında toplayabiliriz: Alkole bağlı karaciğer yağlanması, İlaçlara ve hastalıklara bağlı karaciğer yağlanması, Yaşam şekline ve beslenmeye bağlı olarak gelişen karaciğer yağlanmaları.

Karaciğer yağlanması olan bir insan nasıl beslenmeli, nelere dikkat etmelidir?

  • Karaciğerin en büyük düşmanı alkoldür. Karaciğer hasarı olsun ya da olmasın zaten vücudun en büyük düşmanı şüphesiz ki; alkoldür. Bu süreçte alkol tüketimi kesilmeli ya da minimum seviyelere indirilmelidir.
  • Sakatatlar, bol yağlı etler, tavuk, hindi gibi hayvanların derileri tüketilmemelidir. Çünkü bu besinler yüksek miktarda hayvansal yağ ihtiva ederler. Hayvansal yağ ve kolesterol içeriği yüksek besinlerin tüketiminden kaçınılmalıdır.
  • Kırmızı et, haftada 1-2 defadan fazla tüketilmemelidir.
  • Sucuk, salam, sosis gibi şarküteri ürünlerinden uzak durulmalıdır.
  • Tam yağlı süt ürünleri, kaymak, krema, bal, reçel, pekmez, marmelat, helva, şurup, zeytin gibi gıdalar sınırlandırılmalıdır.
  • Hazır salata sosları, turşular, salamura, konserve ürünler, ketçap gibi gıdalardan kaçınılmalıdır.
  • Lif yönünden zengin olan sebze ve meyve tüketimi artırılmalıdır. Böylelikle lifin kan şekerini dengeleyici, kötü kolesterolü azaltıcı ve daha pek çok yararlı etkisini sağlamasıyla, karaciğere binen yük azalmış olacaktır.
  • Karbonhidrat ve aşırı şeker tüketiminden sakınılmalıdır. Özellikle basit karbonhidratlar, rafine edilmiş gıdaların tüketiminden kaçınmak gerekir. Bunların yerine daha sağlıklı olan kompleks karbonhidratlar tercih edilmelidir. Nedir bunlar? Tam buğday ekmeği, tam taneli tahıllar, kurubaklagiller, sebzeler( az da olsa karbonhidrat içerir) tüketilmelidir.
  • Paketlenmiş ve hazır olarak satılan gıdaların tüketimi en aza indirilmelidir.
  • Beslenme planında antioksidanlara bolca yer verilmelidir. Sofralar sebze ve meyveler ile renklendirilmelidir. Mevsimine uygun sebze ve meyveleri tüketmek hem sağlık adına hem de bütçe adına çok daha faydalı olacaktır.
  • Sağlıklı beslenme planı her zaman için düzenli ve yeterli fiziksel aktivite ile desteklenmelidir. Hareketsiz kalınmamalıdır.
  • Günde en az 8-10 bardak su içilmelidir.
  • Kızartmalar, hamur işleri beslenme planında azaltılmalıdır.
  • Alkolün yanı sıra sigara da hastalığın semptomlarını şiddetlendirebileceği için uzak durulmalıdır.

Karaciğer yağlanması olan bir bireyin dikkat etmesi gereken önemli hususlar:

  • İlk hedef sağlıklı bir beslenme düzenine kavuşmak olmalıdır.
  • Gereksiz ilaç alımından kaçınılmalıdır. Birlikte alımı sakıncalı olan ilaçlar ayrı içilmelidir.
  • Günlük su tüketimi gerektiği miktarda sağlanmalıdır.
  • Alkol ve sigaradan uzak durulmalıdır.
  • Fazla kilolar neredeyse her hastalığın baş düşmanıdır. Sağlıklı bir şekilde kilo verilmelidir.
  • Karaciğerin yükünü azaltmak için doğal besinler tercih edilmelidir, katkı maddelerinden uzak durulmalıdır.
  • Diyette doymuş yağlar azaltılmalıdır.
  • Sağlıklı, yeterli ve dengeli beslenmeye özen gösterilmelidir.
  • Sporu hayatın bir parçası haline getirmeye çalışılmalıdır.
  • Stresten olabildiğince uzak durulmalıdır.