İsviçre’li bir doktor guatr hastalığının deniz yosunu ile tedavi edilmesinin, yosunda bulunan iyot tarafından sağlandığını iddia etmiştir. Fransız kimyager iyot eksikliğinin ise guatra neden olduğu düşüncesini ileri sürmüştür. 1896 yılında Baumann ve Roostiroiddeki iyodu keşfetmiş ve guatr, miksödem ve iyot arasında ilişki olduğunu düşünmüşlerdir.
En önemli iyot kaynağı okyanus ve denizlerdir. İyot toprakta ve denizde iyodür olarak bulunurken güneş ışığı ile karşılaştığında uçucu olan iyot formuna dönüşmektedir. İyot, deniz suyundan sonra yağmurla toprağa geri dönmektedir. Bu döngünün yavaş veya eksik gerçekleşmesi toprak, bu toprakta yetişen ürünler ve içme suyunun iyot yönünden fakir olmasına neden olmaktadır. Genellikle dağlık bölgeler bu riski taşımaktadır. İyot yönünden fakir coğrafyalarda yetişen bitkilerinde iyot içerikleri az olmaktadır. İyot yönünden fakir bölgelerin yetişen besinlerine iyot eklemesi yapılması bu eksikliğin giderilmesine yardımcı olmamaktadır. Deniz bitki ve hayvanları iyodu sudan çözebildikleri için en zengin iyot kaynaklarını oluşturmaktadırlar
Vücuda alınan iyodun yaklaşık %90’ı midede hızlı bir şekilde emilir. İyot dolaşımda tiroid bezi ve böbrek tarafından temizlenir.
İyot insan vücudunda çok az bulunmaktadır. Sağlıklı, yetişkin bireyin vücudunda % 70-80’i tiroide ait olmak üzere 15-20 mg iyot bulunmaktadır. Günlük iyot gereksinmesi en az tiroid bezi tarafından yıkılan yenilenen tiroid hormonundaki miktar kadardır.
İyot eksikliğine bağlı gelişen hastalıklar anne karnındaki bebek ve yenidoğan için Endemik Kretenizm ve Nörolojik hastalıklar; zeka geriliği, sağır-Mutizm, spastik dipleji, şaşılıktır. Miksödemli; hipotiroidizm, mental ve somatik gelişme geriliği, Guvatr, belirgin veya subklinikhipotiroidi aynı zamanda düşük ve ölüm doğum da bunlar arasında yer almaktadır.
Çocukluk ve ergenlik döneminde iyot yetersizliğine bağlı gelişen hastalıklar Juvenilhipotiroidizm, zeka geriliği ve somatik gelişme geriliğidir.
Yetişkinler de iyot eksikliğiyle gelişen hastalıklar ise Guatr ve Komplikasyonlar, hipotiroidi,zeka geriliği,alan üreme fonksiyonlarıdır.
İyot eksikliğinin kontrol edilmesinde en etkili yol tuzun iyotlanmasıdır.
Önemli olan bir konuda besinlerin bileşimindeki iyot miktarının pişirilme yöntemine bağlı olarak kayba uğramasıdır. Kızartma ile, ızgara ile ve haşlama ile kayıp vardır. İyot uçucu bir elementtir. İyodun tuzda korunabilmesi için iyotlu tuzların koyu renkli kaplarda ve karanlık yerde saklanması, yemeğe piştikten sonra eklenmesi önerilmektedir.
