Boşanma Davasında Hakim Müşterek Çocukların Hangi Eşin Yanında Kalacağını Nasıl Belirler?

Bunun en önemli nedenlerinden bir tanesi her boşanma davasının konusunun ve olaylarının birbirinden farklı olması yine boşanma sürecine giren ailelerin farklı özelliklere sahip olmasıdır. Dolayısıyla Hakim bunu kendi kanaatine ve dosyadaki izlenimine göre serbestçe belirler. Ancak yine de kanun sistematiği ve hukuk uygulamasının getirmiş olduğu bir takım ölçütler bulunmaktadır. Ancak bu ölçütler hiçbirisi tek başına yeterli olmadığı gibi hakimi bağlayıcı nitelikte de değildir.

Türk Medeni Kanunu’nda Velayet Hususunda en önemli ilke “çocuğun yüksek menfaati”dir. Bu ilke nazara alındığında bir sıralama yapılacak olursa:

· Çocukların yaşı

· Çocukların yönelişleri

· Boşanmaya Sebebiyet veren ve dosyaya yansıyan olayların niteliği

· Çocuklara Sağlanacak Barınma ve Korunma Koşulları

· Kardeşlerin birbirinden ayrılmaması

Kriterleri nazara alınarak bir karar verme yoluna gidilecektir. Şimdi bu kriterleri birlikte inceleyelim.

Geçici (Tedbiren) Velayet Açısından Müşterek Çocukların Yaşı:

Çocuk doğumundan belirli bir yaşa kadar anne bakım ve şefkatine kesin bir surette muhtaçtır. Bu muhtaçlık adeta yaşamsal niteliktedir. Bu yaş genel olarak 0 ila 3 yaş olarak kabul edilir. Bu yaş aralığında bir çocuğun fiziksel, ruhsal gelişimi açısından annesinden ayrılması çok çok ayrıksı durumlar hariç olmak üzere mümkün değildir.

4 ila 7 yaş arasındaki çocuklar artık tuvalet alışkanlığı, yeme alışkanlığı gibi bir kısım temel alışkanlıkları kazanarak bir nebze anneye mutlak muhtaçlığı azalmış olsa da yine de annenin bakım ve şefkatine muhtaç olduğu kabul edilir. Annesinden ayrılmasını gerektirir ciddi bir durumun bulunmaması halinde müşterek çocuğun anne yanında kalması genel olarak çocuğun menfaatine kabul edilmektedir. 8 yaşından sonraki dönem aynı zamanda çocuğun temel ihtiyaçlarını giderebildiği ve kendisini ifade edebildiği bir dönem kabul edilir. Bu nedenle mahkeme hakimi tarafından dinlenilmesi mümkündür.

Geçici (Tedbiren) Velayet Açısından Çocukların Yönelişleri:

Mahkemece pedagog görevlendirilmesi halinde çocuklar ile konuşma imkanı bulan pedagoglar çocukların hangi eşin (anne ya da baba) yanında kendilerini daha iyi hissettiklerini, en çok hangisini sevdiğini, kiminle kalmak istediğini eşlerin bulunmadığı bir ortamda sorarak ve hal hareketlerinden gözlemleyerek, eşlerin çocuklar ile iletişimi ile çocukların hangi eşe daha fazla yöneldiğini tespit ederler.

Geçici (Tedbiren) Velayet Açısından Boşanmaya Sebebiyet Veren ve Dosyaya Yansıyan Olayların Niteliği:

Mahkeme hakimi tarafından geçici velayet konusunda bir karar verilirken dosyaya yansıyan olayların analiz edilmesi gerekir. Özellikle boşanmaya sebebiyet veren olaylarda çocuklara yönelik bir fiziksel, duygusal ya da sosyal bir şiddetin gerçekleşip gerçekleşmediği hususu belirlenmelidir. Örneğin: Boşanma sebeplerinden bir tanesi eşlerden bir tanesinin müşterek çocuk ya da çocuklara şiddet uygulaması ise, bağırması, hakaret etmesi veya başka bir şiddet eyleminden söz ediliyor ise çocuğun geçici olarak himayesini ona göre tayin etmesi gerekir. Başka bir örnek olarak: Eşlerden birisinin sorumsuz davranması, uyuşturucu kullanıyor olması, haysiyetsiz sayacağımız toplumun değer yargılarına aykırı şekilde yaşıyor olması halinde müşterek çocuğun bu kişi yanında kalması halinde fiziksel, ruhsal, psikolojik geleceği tehlikeye gireceğinden bu hususu göz önüne alarak bir karar vermelidir.