4721 sayılı Medeni Kanun’a göre, 01.01.2002 tarihinden itibaren boşanma halinde mal paylaşımı, “edinilmiş mallara katılma rejimi” esaslarına göre yapılır. Buna göre, her eş diğer eşin evlilik içinde “edinilmiş mal” niteliğindeki mallarının yarısının değeri üzerinde alacak hakkına sahiptir. Bu hak, katılma alacağı davası” açılarak talep edilebilir.

Boşanma davası, mal rejiminin tasfiye sürecini de başlatır. Boşanma davası sonucunda hükmedilen boşanma kararı kesinleşmek kaydıyla, mal rejimi, boşanma davasının açıldığı tarihte sona ermiş kabul edilir (MK m.225/son). Boşanan tarafların mal paylaşımı açısından tüm alacak ve borçları bu tarih esas alınarak hesaplanır.

Taraflar birbirlerinden mal paylaşımı davasında ayni taleplerde bulunamazlar. Tarafların talep hakkı, belirlenen artık değer üzerinden hesaplanan alacak ile sınırlıdır.

01.01.2002 tarihinde yürürlüğe giren Medeni Kanun gereğince katılma alacağı şu şekilde hesaplanır:

  • Eşin üçüncü kişilere yaptığı karşılıksız kazandırmalar veya malvarlığını azaltmak amacıyla yaptığı tüm devirler malvarlığında mevcutmuş gibi o eşin malvarlığına dahil edilir. Eşin malvarlığından fiilen çıkmış olup da hukuken malvarlığında mevcutmuş gibi kabul edilerek hesaplama yapılan bu mal malvarlığı değerlerine “eklenecek değerler” (MK m.229) denilmektedir.
  • Bir eşin kişisel mallarına ilişkin borçları evlilik içinde edinilmiş mallardan veya evlilik içinde edinilmiş mallara ilişkin borçları kişisel mallarından ödenmiş ise, o eşin kişisel malı ile evlilik içinde edinilmiş malı arasında oluşan yarar veya zararı dengelemek için bir hesaplama yapılması gerekir. Boşanmada mal paylaşımı esnasında yapılan bu dengeleme işlemine “denkleştirme” denilmektedir (MK m.230). Örneğin, eşlerden Ayşe evlilikten önce aldığı arabasını satarak elde ettiği ve diğer eş Ahmet de evlilik içinde kazandığı parayı bir araya getirek bir ev aldıkları takdirde; boşanmada mal paylaşımı sırasında katılma alacağı hesaplanırken evlilikten önce alınan araba kişisel mal olduğu için bu malın güncel değeri hesaplanarak Ayşe’ye verilecek, Ayşe alacağını aldıktan sonra evin kalan bedeli Ayşe ile Ahmet arasında katılm alacağı olarak yarı yarıya paylaşılacaktır.
  • Eklenecek değerler ve denkleştirme hesabı da yapılarak eşin evlilik içinde edinilmiş tüm mallarının (MK m.219) toplam değerinden, bu mallara dair borçlar çıktıktan sonra kalan değer eşler arasında katılma alacağı olarak kabul edilip yarı yarıya paylaşılır (MK m.236/1). Eşler arasında katılma alacağı olarak kabul edilip yarı yarıya paylaşılan bu değerlere “artık değer” (MK m.231) denilmektedir.

Usulüne uygun bir katılma alacağı davası veya karşı dava olmadan, artık değere dayanan katılma alacağı hesaplanamaz. Bu nedenle, bir eşin açtığı mal paylaşımı davasına diğer eş karşı dava açarak talepte bulunursa mal rejimi iki taraflı tasfiye edilir. Aksi takdirde, sadece katılma alacağı talep ederek mal paylaşımı davası açan eşin istemleri değerlendirilerek hesaplama yapılır ve dava sonuçlandırılır.(devamı haftaya)