Bu noktada özellikle vardiyalı çalışmanın olduğu işyerlerinde çalışma sürelerine dikkat etmek gerekiyor. Burada üzerinde durulması gereken önemli bir husus ise gece çalışması. Özellikle turizm, sağlık, özel güvenlik, imalat sektörü gibi birçok alanda işçiler vardiyalı olarak çalıştırılıyor ve dolayısıyla da gece çalışması yapılıyor.
Gece çalışmasının sınırları neler?
Çalışma hayatında “gece” en geç saat 20.00’de başlayarak en erken saat 06.00’ya kadar geçen ve her halde en fazla onbir saat süren dönemi ifade ediyor. Şayet işçi kısmen gündüz kısmen de gece dönemine giren saatlerde çalışıyorsa, çalışma süresinin yarısından çoğu gece dönemine rastladığı takdirde, bu çalışmaların gece çalışması sayılması gerekiyor.
Gece döneminin onbir saat olması bu sürede sınırsız çalışılabileceği anlamına da gelmiyor. İş Kanunu’nun 69 uncu maddesine göre, işçilerin gece çalışmaları 7,5 saati geçemiyor.
Gece ve gündüz işletilen ve nöbetleşe işçi postaları kullanılan işlerde, bir çalışma haftası gece çalıştırılan işçilerin, ondan sonra gelen ikinci çalışma haftası gündüz çalıştırılmaları suretiyle postaların sıraya konulması gerekiyor. Söz konusu gece ve gündüz postalarında iki haftalık nöbetleşme esası da uygulanabilir. Ayrıca, postası değiştirilecek işçi kesintisiz en az onbir saat dinlendirilmeden diğer postada çalıştırılamıyor.
Fazla Çalışma Yasağı Var mı?
Gece çalışmalarının 7,5 saati geçemiyor olması kuralı beraberinde fazla çalışma yasağını da getiriyor. Nitekim İş Kanunu’nun 41. maddesine göre, gece çalışmasında fazla çalışma yaptırılmasının yasak olduğu belirtilmiş.
Ancak, İş Kanunu’nun 69 uncu maddesine göre, gece çalışmalarının 7,5 saati geçemeyeceği kuralının bazı istisnaları bulunuyor. Bazı sektörlerde yürütülen işlerde işçinin yazılı onayının alınması şartıyla 7,5 saatin üzerinde gece çalışması yaptırılması mümkün. Buna göre gece çalışmalarında fazla çalışma yapılabilecek sektörler şöyle;
Turizm Sektörü
Özel Güvenlik sektörü
Sağlık Hizmeti Sektörü
Gece çalışma yasakları neler?
Mevzuatımızda bazı durumlarda gece çalışması yaptırılması yasaklanmış. Bunları aşağıdaki gibi sayabiliriz:
1- Sanayiye ait işlerde 18 yaşını doldurmamış çocuk ve genç işçiler gece postalarında çalıştırılamaz.
2- Kadın çalışanlar, gebe olduklarının doktor raporuyla tespitinden itibaren doğuma kadar gece postalarında çalıştırılamaz.
3- Emziren kadın çalışanlar doğum tarihinden başlamak üzere bir yıl süre ile gece postalarında çalıştırılamaz.
Kurallara uymayana ceza var
Gece çalışması ile ilgili olarak yukarıda belirttiğimiz kurallara uyulmaması halinde İş Kanunu uyarınca idari para cezası uygulanıyor. Buna göre;
a) İşçileri geceleri 7,5 saatten fazla çalıştırma halinde,
b) Gece ve gündüz postalarını değiştirmeme halinde,
c) Çocuk ve genç işçileri gece çalıştırma halinde,
d) Gebe ve emziren kadınlar için getirilen gece çalıştırma yasaklarına uymama halinde,
2019 yılı için 2.809 TL idari para cezası ödenmesi gerekiyor.
